ผมก็เป็นหนึ่งคนที่ผ่านการฝึกงานมาหลายบริษัทแล้ว มีหลายงานที่ผมทำแล้วรู้สึกว่าดีมากๆอยากทำต่อ แต่ก็มีอีกหลายงานเหมือนกันที่รู้สึกว่าเริ่มมาไม่กี่วันก็อยากออกแล้ว ไม่ว่าจะเป็นการฝึกงานที่เราชอบหรือไม่ชอบ หากมองกลับไปแล้ว ประสบการณ์ทุกอย่างก็คือครูที่ดี
ในบทความนี้ผมอยากจะมาแบ่งปัน 7 ประโยชน์ของการฝึกงานที่รับรองว่าจะสามารถทำให้น้องๆหลายคนมีอนาคตที่ดีกว่าเดิมแน่ๆ
7 ประโยชน์ของการฝึกงาน (เพื่ออนาคตที่ดีกว่า)
#1 ทำความเข้าใจระบบในการทำงาน
ไม่ว่าจะเป็นในโลกของการศึกษาหรือการทำงานจริง ทุกอย่างมีระบบเป็นของตัวเองหมดครับ ซึ่งจริงๆแล้วระบบเหล่านี้ก็อาจจะดูไม่ได้มีเหตุผลมากในสายตาเรา แต่ในฐานะคนหนึ่งคนที่จะต้องเข้าไปเป็นส่วนร่วมของระบบนั้นๆ เราก็ควรทำความเข้าใจว่าระบบเหล่านี้ทำงานอย่างไรบ้าง
ยกตัวอย่างเช่น เราอาจจะไม่เคยคิดมาก่อนว่างานออกแบบกราฟฟิก ต้องเป็นกระบวนการที่พูดคุยผ่านพนักงานหลายคน ไม่ว่าจะเป็น Project Manager หรือผู้จัดการฝ่ายการตลาด กว่างานจะได้รับการอนุมัติก็อาจจะถูกแก้ไปหลายสิบถึงหลายรอบก็ได้
#2 เรียนรู้ทักษะที่สามารถเอาไปใช้ได้จริง
ทักษะหลายๆอย่างในการทำงานเราไม่สามารถเรียนในโรงเรียนได้ครับ ส่วนมากเป็นทักษะที่มาจากการที่มีคนสอนหรือว่าต้องเรียนรู้จากประสบการณ์จริงๆเท่านั้น
ตัวอย่างที่ตรงไปตรงมาที่สุดก็คือพวกวิธีการใช้โปรแกรมต่างๆ ที่อาจจะไม่ได้ถูกสอนในมหาลัย แต่พอจบไปแล้วต้องใช้ในที่ทำงานบ่อยมาก ยกตัวอย่างเช่นพวกโปรแกรมอย่าง Microsoft Powerpoint หรือสำหรับคนที่ทำงานเฉพาะสาย ก็อาจจะต้องเจอโปรแกรมเฉพาะทางอย่างโปรแกรมบัญชี โปรแกรมฝ่ายขาย
นอกจากนั้นแล้วก็ยังรวมถึงทักษะอย่างอื่นอีกมากมาย เช่น Soft Skill ในการเจรจาต่อรอง หรือ ทำงานกับคนหลายๆฝ่าย และ Hard Skill อยากการคำนวณต่างๆ ที่ถึงแม้เราอาจจะเคยเรียนมาบ้างแล้ว แต่ไม่เคยเอามาใช้จริงก็เลยไม่เห็นภาพว่ามีประโยชน์อย่างไร
ซึ่งบอกตามตรงครับ บริษัทหลายบริษัทเลิกจ้างพนักงานเฉพาะรู้จักทักษะเหล่านี้เท่านั้นด้วยซ้ำ พอยิ่งเรามีทักษะเยอะก็ยิ่งแปลว่าเราทำงานได้เร็ว ทำงานได้เก่ง
#3 เก็บประสบการณ์ไปเพิ่มใน Resume
ต้องยอมรับว่าหลายๆบริษัทไม่อยากรับเด็กจบใหม่มาทำงาน มีสถิติทางด้านการว่าจ้างหลายอย่างบอกไว้ว่าพนักงานบริษัทในยุคสมัยนี้เปลี่ยนงานบ่อย ในเชิงสถิติแปลว่าพนักงานเหล่านี้อาจจะไม่คุ้มในการฝึกสอนมากเท่าไรนัก (แต่ก็ขึ้นอยู่กับมุมมองแล้วก็ระบบของแต่ละบริษัทอีกทีนึงด้วยนะ)
ผมเคยสอนพนักงานใหม่หลายคนครับ ใช้เวลาสอนให้เขาใช้โปรแกรมเป็น ให้เขาเรียนรู้ระบบงาน 2-3 เดือน กว่าจะรู้เรื่องน้องก็เข้ามาบอกแล้วว่า ‘พี่ผมได้งานใหม่แล้วนะ’ นอกจากทำให้เสียกำลังใจแล้วยังเสียเวลาในการทำงานอีกด้วยครับ
แต่บริษัทส่วนมากจะไม่ค่อยคิดมากเวลารับเด็กฝึกงาน ทำให้เราสามารถเก็บเกี่ยวประสบการณ์จากการฝึกงานได้ดี (บริษัทหลายที่เปิดโอกาสให้มากกว่า เพราะไม่ได้คาดหวังว่าจะมาอยู่นานอยู่แล้ว) แล้วหลังจากนั้นเราค่อยเอาทักษะเหล่านี้ไปลงใน resume เพื่อสมัครงานอื่นต่อ
#4 สร้าง Connection สำหรับงานในอนาคต
คนไทยหลายคนอาจจะไม่ชอบคำว่า ‘เส้นสาย’ เพราะคำว่าคนมี ‘เส้นสาย’ ถูกสังคมมองว่าเป็นคนที่ ’ไม่เก่ง’ หรือ ‘ไม่มีทักษะ’ เพียงพอ
แต่จริงๆแล้วเส้นสายหรือ Connection ไม่ได้เกี่ยวกับทักษะของคุณเลยครับ หลายๆคนที่ผมรู้จักเก่งมากๆ แล้วก็มี Connection ที่ดีมากๆด้วย ซึ่งก็เป็นการเปิดโอกาสให้เขาสามารถทำอะไรได้อีกหลายอย่าง เช่นการหา Partner ทางธุรกิจใหม่ๆ การเข้าถึงกลุ่มลูกค้าที่คนอื่นเค้าถึงไม่ได้ หรือแม้แต่การเข้าถึงโอกาสสมัครงานที่มีอนาคตไกล
ซึ่ง Connection จริงๆแล้วไม่ได้จำเป็นต้องมาจากการที่พ่อเราเป็นนักการเมือง หรือเรามีนามสกุลเดียวกันกับเจ้าสัว Connection ส่วนมากมาจากการที่เรามีมนุษย์สัมพันธ์ที่ดี ให้ความสำคัญกับความรู้สึกของเพื่อนหรือคนในที่ทำงาน ซึ่งสิ่งเหล่านี้จะส่งผลตอบแทนเราอย่างยิ่งในอีก 5 ปีถึง 10 ปีให้หลัง (สามารถดู คู่มือการสร้าง Connection ให้ตัวเองที่นี่)
#5 ทำให้รู้จักตัวเองว่าชอบ ไม่ชอบอะไร
หลายๆคนฝึกงานแล้วอาจจะค้นพบว่างานนี้ไม่เหมาะกับเราเลย แต่สำหรับผมความรู้สึกแบบนี้ก็มีประโยชน์สำหรับการตัดสินใจในอนาคตในระดับหนึ่ง
บางคนเรียนบัญชีมา แต่พอได้ทำงานในบริษัทบัญชีจริงๆก็ค้นพบตัวเองว่า ‘ไม่ได้ชอบทำบัญชี’ ซึ่งพอเรารู้อย่างนี้แล้ว อย่างน้อยที่สุดเราก็สามารถตัดสินใจทำอย่างอื่นได้ง่ายมากขึ้น เราอาจจะทดสอบลองขายของออนไลน์ดูก็ได้ หรืออาจจะย้ายสายงานไปทำเราคิดว่าเราชอบและอยากทำมานานแล้วก็ได้
อย่างไรก็ตาม ถึงแม้ว่าเราจะเจองานที่ไม่ชอบ เราก็ควรถามตัวเองเสมอว่าเราไม่ชอบสิ่งนี้เพราะอะไรกันแน่ บางคนอาจจะไม่ได้ไม่ชอบงาน แต่ไม่ชอบสังคมที่ทำงาน ไม่ชอบการเดินทางไปทำงาน หรือไม่ชอบอุตสาหกรรมที่เราทำงานอยู่ก็ได้ (ทำบัญชีของบริษัทน้ำมัน ก็เป็นคนละความรู้สึกกับการทำบัญชีของบริษัทขายของออนไลน์)
#6 รู้จักวัฒนธรรมองค์กรรูปแบบต่างๆ
วัฒนธรรมองค์กรหมายถึงวิธีการทำงานต่างๆ วิธีการคิดต่างๆ ที่บริษัทหรือองค์กรที่เราทำงานอยู่ใช้กันเป็นประจำ ซึ่งจริงๆแต่ละองค์กรหรือแม้แต่ละแผนก ก็มีวัฒนธรรมในการทำงานไม่เหมือนกันนะครับ (ฝ่ายบริการลูกค้า กับฝ่ายการเงิน อาจจะไม่ได้ใช้วิธีการทำงานเหมือนกันก็ได้ถึงแม้ว่าจะเป็นองค์กรเดียวกัน)
หากในข้อที่ 5 เรารู้แล้วว่าเราชอบหรือไม่ชอบอะไร ในข้อนี้เราก็จะสามารถแยกกลุ่มออกมาได้ชัดเจนมากขึ้น ว่าสิ่งที่เราไม่ชอบนั้นถูกจำกัดด้วยชนิดขององค์กรหรือเปล่า ด้วยวิธีการทำงานของแต่ละแผนกหรือเปล่า
บางทีเราอาจจะแค่โชคไม่ดีได้ทำงานในแผนกที่เราไม่ชอบก็ได้ครับ ก่อนที่เราจะรีบตัดสินอะไรผมอยากให้ทุกคนมองภาพรวมให้กว้างมากขึ้น ซึ่งในส่วนนี้การฝึกงานก็จะทำให้เราเห็นภาพรวมง่ายๆ
สำหรับคนที่อยากศึกษาเพิ่มเติม ผมแนะนำให้อ่านบทความเรื่องวัฒนธรรมองค์กรของผมด้วยนะครับ จะทำให้เราเห็นภาพรวมได้กว้างมากขึ้นว่าวัฒนธรรมองค์กรในรูปแบบต่างๆมีอะไรบ้าง แล้วแบบไหนที่น่าจะเหมาะกับเรากันแน่
#7 การใช้เวลาให้เกิดประโยชน์
หัวข้อนี้ผมทำมาเป็นพิเศษ เพราะผมเชื่อว่าประสบการณ์ของการฝึกงานแต่ละคนนั้นคงไม่ได้เหมือนกันสักทีเดียว หลายๆปัญหาที่ทุกคนเจอมา ผมก็อาจจะไม่เคยเจอก็ได้
อย่างไรก็ตามหนึ่งในคำถามที่ผมอยากจะให้ทุกคนตอบได้ก่อนเสมอก็คือ ‘ถ้าเราไม่ได้ฝึกงานแล้ว เราจะเอาเวลาไปทำอะไร’
หากคุณมีคำตอบที่ดีกว่าหรือเป็นประโยชน์ต่อตัวเองมากกว่าการไปฝึกงาน ผมก็คิดว่าคุณอาจจะไม่จำเป็นต้องไปฝึกงานก็ได้ แต่ในกรณีตรงกันข้าม หากเรากำลังรอสมัครงานบางอย่างอยู่ หรือว่ามีเวลาว่างตอนหยุดปิดเทอม (แล้วเราไม่ได้เอาเวลานี้ไปทำอะไรให้เกิดประโยชน์) เราก็สามารถเอาเวลาเหล่านี้ไปใช้ฝึกงานแทนก็น่าจะดี
สุดท้ายนี้เกี่ยวกับประโยชน์ของการฝึกงาน
ผมขอย้ำอีกครั้งว่าการฝึกงานนั้นมีประโยชน์หลายอย่างมาก อย่างไรก็ตามก็ขึ้นอยู่กับปัจจัยอีกมากมาย ไม่ว่าจะเป็นพนักงานที่คุณฝึกงานด้วย ชนิดขององค์กร วัฒนธรรมของแต่ละแผนก หรือแม้แต่เนื้อหางานของคุณ
สุดท้ายแล้วเราก็ไม่สามารถฟันธงได้ว่าสิ่งที่เราเลือกที่จะทำหรือไม่ทำนั้นจะมีประโยชน์ต่อชีวิตเราจริงหรือเปล่าในระยะยาว แต่หนึ่งสิ่งที่ผมใช้เสมอในการตัดสินใจอะไรหลายๆอย่างในชีวิตก็คือ ‘หากเราไม่ทำสิ่งนี้แล้ว เราจะมีตัวเลือกอื่นที่ดีกว่าหรือเปล่า และเราจะเสียใจภายหลังหรือเปล่า’
ผมคิดว่าประโยชน์ที่ดีที่สุดของการฝึกงานก็คือ ‘การฝึกงานมีระยะเวลาที่จำกัด’ ถึงแม้ว่าเราจะได้งานที่เราไม่ชอบ แต่สุดท้ายแล้วมันก็มีวันจบ ซึ่งเราก็สามารถเอาประสบการณ์หรือความรู้ที่ได้จากการฝึกงานนี้ ไปต่อยอดทำอะไรอื่นๆในชีวิตได้อีกมากมาย ไม่ว่าประสบการณ์จะดีหรือไม่ดีก็ตาม